Βόλτα στον Βύρωνα

Εξερεύνηση νο3 Πέμπτη πρωί και ο καιρός μας έκανε το χατίρι. Μια δράση που την περίμεναν τα παιδιά της πέμπτης πώς και πώς και την είχαμε ήδη αναβάλει μια φορά. Η διαδρομή απλή. Βγαίνουμε από την είσοδο του μεσαίου προαυλίου και περπατάμε την οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Την ξενάγηση την κάνουν τα οδωνύμια. Οδός Κωνσταντίνου Παλαιολόγου: ο τελευταίος αυτοκράτορας. Όλοι οι κάθετοι δρόμοι που συναντούμε έχουν σχέση με τα μαθήματα Ιστορίας που κάνουμε φέτος. Οδός Ταταούλων: τα Ταταύλα είναι η ιστορική συνοικία της Πόλης στην περιοχή Πέραν. Σημερινό όνομα: Κουρτουλούς, όπως το τουρκικό φορτηγό πλοίο που μες στην Κατοχή έκανε το δρομολόγιο Κωνσταντινούπολη Πειραιάς φέρνοντας τρόφιμα για τους Έλληνες που υπέφεραν από πείνα. Η βοήθεια έρχεται από κει που δεν το περιμένεις. Οδός Βοσπόρου: ο πορθμός ανάμεσα Προποντίδα και Εύξεινο Πόντο. Ο επόμενος παράλληλος είναι η οδός Προποντίδος. «Κύριε, εκεί μένει η νονά μου. Να αλλάξουμε διαδρομή;» Οδός Επταλόφου: επειδή η Πόλη ήταν κτισμένη σε 7 λόφους, όπως κι η Ρώμη. Πλατεία Βυζαντίου: «Κύριε, εδώ παίζουμε το απόγευμα». Όσα παιδιά έχουν φέρει φωτογραφικές παίρνουν πλάνα από τη βόλτα μας. Μια κυρία βγαίνει στο μπαλκόνι και πιάνουμε συζήτηση.. Οδός Καλλιπόλεως: η Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης. Σημερινό όνομα: Γκελίμπολου. Εντάξει, δεν άλλαξαν και πολύ τα ονόματα οι Τούρκοι. Οδός Πριγκιποννήσων: Εντάξει, χτες κάναμε το μάθημα για τον Ρωμανό τον Δ΄ τον Διογένη που έχασε τη μάχη στο Ματζικέρτ και αφού τον τύφλωσαν, τον εξόρισαν στην Πρώτη, ένα από τα 9 νησάκια που συνήθιζαν να εξορίζουν πρίγκιπες και βασιλιάδες. Οδός Σαμφούντος: «Κύριε, εγώ εδώ μένω, θα σας δείξω το σπίτι, να εκείνο το μπαλκόνι». Αρχαίο όνομα: Αμισός. Σημερινό: Σάμσουν. Είπαμε οι Τούρκοι δε βρήκαν εντελώς νέα ονόματα για τις πόλεις. Οδός Κωνσταντινουπόλεως: «Κύριε, όλα τα ονόματα έχουν σχέση με τη βυζαντινή ιστορία που κάνουμε φέτος». «Γιατί πιστεύετε ότι έγινε αυτό;» «Ήρθαν πρόσφυγες Βυζαντινοί». «Αυτοί που έδωσαν ονόματα στους δρόμους τρελαίνονταν να διαβάζουν βυζαντινή ιστορία». «Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη». «Σωστά», συμπληρώνω, «και από την Ανατολική Θράκη γενικότερα. Γι’ αυτό και ο συνοικισμός ονομαζόταν Βυζάντιον». Δεύτερη στάση στα σκαλάκια του κινηματοθεάτρου της πόλης μας. Διαβάζουμε την πινακίδα: Νέα Ελβετία. Όπως και η οδός. «Αυτή η περιοχή ονομάζεται Νέα Ελβετία, επειδή είχε πολλά δέντρα, θύμιζε ελβετικό τοπίο και μάλιστα ήθελαν να χτίσουν εδώ σανατόριο, μιας κι ένα κορίτσι που έπασχε από φυματίωση, έγινε καλά εξαιτίας του καλού κλίματος και του καθαρού αέρα». Κατηφορίσαμε τη Χρυσοστόμου Σμύρνης, τον αρχαιότερο δρόμο της πόλης μας. Είδαμε πού τοποθετήθηκε η μεγάλη γεννήτρια ρεύματος το 1924. Μιλήσαμε για την «Προσφυγοπούλα», το πρώτο λεωφορείο, που ερχόταν από το Μοναστηράκι και ήταν «γκαζοζέν», καμιά σχέση με την γκαζόζα. Καταλήξαμε στην πλατεία του Αγίου Λαζάρου (Ελευθερίου Βενιζέλου λέγεται, αλλά έτσι τη λένε όλοι). Μιλήσαμε για τον Λόρδο Βύρωνα και συζητήσαμε τι μπορεί να κάνει κάποιους να μουντζουρώνουν την ομορφιά. Να καταστρέφουν αγάλματα, να βρωμίζουν πλατείες και ν’ αφήνουν σπίτια παλιά και όμορφα να ρημάζουν και τελικά να πέφτουν. Χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες: Η πρώτη άκουσε ιστορίες για ανθρώπους που έζησαν στον Βύρωνα. Ο Λάζαρος ο Μαραθωνοδρόμος, ο Θεός με το μισό κορμί και τα κάτσπρα γένια, το άλογο που τελικά ήταν γυναίκα, ο Αποστόλης ο Νάνος και ο Στελάρας ο Ατιτόλαδος... Η δεύτερη διάβασε το τελευταίο σημείωμα από το ιστορικό περίπτερο που υπήρχε στην πλατεία. Η τρίτη φωτογράφισε τα μαγαζιά που υπάρχουν σήμερα στην πλατεία και τα σύγκρινε με αυτά που υπήρχαν στην Παλαιά Αγορά, ενώ είδαν και το τελευταίο κομμάτι που απέμεινε. Βγαίνοντας από την πλατεία συναντήσαμε μαγαζί λίγο μικρότερο από σούπερ μάρκετ και λίγο μεγαλύτερο από περίπτερο, το οποίο το σηκώσαμε στον αέρα κι ανακαινίσαμε την πραμάτεια του. Τέλος, ένα λουκούλλειο δείπνο σβήνει με ένα υπέροχο γλυκό. Βρέθηκε στον δρόμο μας μια παιδική χαρά και μπορείτε να φανταστείτε τη συνέχεια... Την άλλη μέρα στην τάξη συνεχίσαμε να μιλάμε για την πόλη μας, τον Βύρωνα. «Του χρόνου, θα ξανακάνουμε αυτή τη βόλτα με άλλο θέμα. Θα μιλήσουμε για την Κατοχή και την Αντίσταση». Τους είπα μερικά λόγια για το «μπλόκο του Βύρωνα», γι’ αυτόν που προσπάθησε να διαφύγει σκαρφαλώνοντας τα κάγκελα του Μοργκεντάου, για τον 17χρονο που σώθηκε από θαύμα, τα «χωνιά» που μετέδιδαν ειδήσεις και ειδοποιούσαν όποτε έρχονταν Γερμανοί και άλλα από τα προσεχώς… «Ξέχασα να σας πω πως εκείνη τη δύσκολη εποχή οι άνθρωποι έπαιρναν ένα δελτίο και με αυτό έπαιρναν φαγητό από το συσσίτιο και μάλιστα, όταν κάποιος πέθαινε… όχι αυτό δεν πρέπει να το πω». «Πείτε το, κύριε» «…όταν κάποιος πέθαινε… δεν τον έθαβαν επίσημα στο νεκροταφείο, επειδή έπρεπε να παραδώσουν το δελτίο και… αφήστε το καλύτερα… θα το μάθετε του χρόνου που δε θα είστε τόσο μικροί…» «Κύριε…» Εντάξει, τελικά με τα πολλά το είπα κι αυτό…

Τέλος σχολικής χρονιάς

Άλλη μια όμορφη στιγμή. Παρασκευή 23 Μαΐου 2025 Το Θέατρο Βράχων «Άννα Συνοδινού» γεμάτο από γονείς και φίλους του σχολείου επιδοκιμάζει τις μαθήτριες και τους μαθητές μας να ενσαρκώνουν μύθους του Αισώπου. Ο αρχαίος παραμυθάς για μια ακόμη φορά μίλησε στην ψυχή μας σε ένα σπονδυλωτό έργο. «Οι αξίες της ζωής μέσα από τον Αίσωπο». Όλοι οι εκπαιδευτικοί βοήθησαν να γραφτούν τα κείμενα και τα τραγούδια, να σκηνοθετηθούν αλλά και να ντυθούν μουσικά τα αυτοτελή μέρη, να φτιαχτούν και να στηθούν τα σκηνικά και κυρίως μ’ έναν μαγικό τρόπο να μεταμορφωθεί το άγχος μικρών και μεγάλων σε δημιουργική και θετική διάθεση… Τα παιδιά αγάπησαν την παράσταση κι απόλαυσαν την ερμηνεία των ρόλων. Ίσως αυτό είναι και το πιο σημαντικό… Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε τη σημαντικότατη βοήθεια του Συλλόγου Γονέων που είναι δίπλα μας όποτε τον χρειαστούμε. Γονείς κι εκπαιδευτικοί με συνεργασία κι αλληλοεμπιστοσύνη καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς βοήθησαν να φτιαχτεί ένα θετικό κι ασφαλές μαθησιακό περιβάλλον. Καλή συνέχεια ευχόμαστε σε όλα τα παιδιά σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι στη γνώση και στο συναίσθημα. Δε λέμε καλό καλοκαίρι ακόμη… Υπάρχουν κι άλλα μπροστά μας…

Βόλτα στην Πλάκα

Και μόνο να κάνεις το μάθημα έξω από την τάξη είναι υπόθεση. Πόσο μάλλον αν έχεις να περπατήσεις μέσα στα στενά της Πλάκας με φωτογραφική μηχανή (εντάξει κινητό) για να καταγράψεις 6 μνημεία, για τα οποία έχουμε ήδη μιλήσει στην τάξη. - Αγία Αικατερίνη (που ήρθε στην επικαιρότητα ως μετόχι της μονής του Σινά), - το μνημείο του Λυσικράτη (κάποτε το έλεγαν φανάρι του Διογένη δίπλα στη μονή των Καπουτσίνων, "κύριε, αυτός ο καφές με τον αφρό;" γελάνε) - το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας Κοκοβίκου στον αρχαιότερο δρόμο αλλά και η ιστορία του Τούρκου δικαστή που έσωσε από βέβαιο θάνατο 3.000 Αθηναίους τον καιρό της Επανάστασης. - το σπίτι του ποιητή Γεωργίου Δροσίνη (τα παιδιά φτιάχνουν σενάριο τι έγινε εκεί μέσα και ζωγραφίζουν τα ρούχα της εποχής και το εσωτερικό του σπιτιού) - η Ρωμαϊκή αγορά (γιατί χτίστηκε, αφού ήδη υπήρχε εκείνη που σήμερα ονομάζουμε "αρχαία" και ποιες πληροφορίες κρύβουν τα ονόματα) - οι Αέρηδες (τι τα χρειάζονταν οι έμποροι έναν ανεμοδείκτη, ένα ηλιακό ρολόι και στο εσωτερικό ένα υδραυλικό;) Γυρίζουμε μικρά ταινιάκια σε κάθε μνημείο και τα παιδιά παρουσιάζουν τις πληροφορίες σαν επαγγελματίες εκφωνητές. Στον γυρισμό βρέθηκε μπροστά μας παγωτατζίδικο. Το σηκώσαμε όρθιο και μάλλον αφήσαμε μόνο τα πόμολα στις πόρτες. "Κύριε, πάμε τώρα και για σουβλάκι;" "Μια άλλη φορά ίσως;" απαντώ με τη σκέψη πως είμαστε 400 μέτρα μακριά από την προτομή της Μελίνας όπου μας περιμένει το πούλμαν. "Κύριε, την επόμενη φορά που θα είστε ολοήμερο θα σας φέρω σουβλάκι να φάμε μαζί. Η μαμά μου φτιάχνει τα τέλεια σουβλάκια". Χαμογελώ στη νόστιμη πρόταση. "Ελάτε για μια τελευταία φωτογραφία όλοι μαζί"... Γ.Γ. 30/5/2025

Μπίτολα

Λίγο μετά τον Δεκαπενταύγουστο ξεκινήσαμε το road trip. Αφετηρία: το χωριό μου. Παναγία Τρικάλων. Η διαδρομή μέχρι τα σύνορα γνωστή. Έχω οδηγήσει πολλές φορές στην Εγνατία και κάθε φορά που έβλεπα πινακίδα για προορισμό εκτός Ελλάδας, έκανα πάντα την ίδια σκέψη: «Τόσο κοντά;» Μετά το χωριό Νίκη, πολλές νταλίκες στη δεξιά μεριά του δρόμου και οι οδηγοί με νοήματα μου δείχνουν το τελωνείο. Έλεγχος και πρώτη στάση στα Duty Free. Δεν έχουν sim κάρτες, αγοράζουμε κολόνιες σε προσφορά (αναμνηστικά κάθε ταξιδιού, κάτι σαν τα μαγνητάκια και τις κρυστάλλινες μπάλες). Ο δρόμος στενός και το μάτι ασυναίσθητα πέφτει στις χαμηλές τιμές της βενζίνης. Κάνουμε τις πράξεις. 74 δηνάρια είναι περίπου 1,25€. Μελαγχολούμε. Πρώτος σταθμός η Μπίτολα. Το έχω δει στο διαδίκτυο και Μπιτόλα. Εμείς το λέμε Μοναστήρι. Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βόρειας Μακεδονίας, με στρατηγική και οικονομική σημασία κατά την οθωμανική περίοδο. Έχω βάλει στο Google Maps να καταλήξω στον πεζόδρομο, το Shirok Sokak (Φαρδύ Σοκάκι). Περπατάμε ανάμεσα στα νεοκλασικά. Ο Πύργος του Ρολογιού, ο Άγιος Δημήτριος, το ποτάμι, το Παλιό Παζάρι, πολλές πλατείες, ακόμη πιο πολλά αγάλματα και τεράστια τα περισσότερα, ξεχωρίζω αυτά που εικονίζουν τους Βλάχους αδελφούς Μανάκη, τον Ιωάννη και τον Μιλτιάδη από την Αβδέλα Γρεβενών. Οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων. Έζησαν εδώ κάποιο διάστημα. Ένας ευγενικός υπάλληλος μας αλλάζει τις κάρτες στα κινητά. Από τα σύνορα είμαι σε λειτουργία πτήσης, επειδή στο προηγούμενο ταξίδι χρεώθηκα περιαγωγή χωρίς να καταλάβω πώς και γιατί. Έχει ζέστη και μπαίνουμε σε ένα μαγαζί που είναι γεμάτο μέσα – έξω. Τρώμε και πίνουμε. Ελάχιστη μπύρα έως καθόλου, επειδή έχουμε δρόμο. Σχολιάζουμε πως «στην Ελλάδα θα πληρώναμε τα διπλά και ίσως παραπάνω». Το Shirok Sokak μου θυμίζει την Kneza Mihaila στο Βελιγράδι κι έχω την αίσθηση πως θα φτάσουμε χωρίς να το καταλάβουμε σε κάστρο. Κατευθυνόμαστε προς το σημείο που έχουμε παρκάρει. Έχω βάλει τα σημάδια μου. Έχω όμως και άγχος. Με κυνηγάει η αίσθηση πως κάποια στιγμή σε κάποια πόλη εδώ στα ξένα θα το φάω το πρόστιμο για παράνομο παρκάρισμα.

Ο Πλάτανος της Αρκαδιάς

Μια ιστορία σαν παραμύθι. Μια φορά κι έναν καιρό (και πιο συγκεκριμένα τον καιρό της Τουρκοκρατίας) ήταν μια όμορφη κοπέλα, η Ελένη Χαμέρη. Αγάπησε τον Αυγερινό Χούντρα κι αρραβωνιάστηκαν. Όμως ο Τούρκος Αγάς της Αρκαδιάς θέλησε να παντρευτεί την όμορφη κοπέλα. Εκείνη αρνήθηκε κι οι δυο νέοι προτίμησαν να δώσουν το δικό τους τέλος σε αυτή την ιστορία. Κρεμάστηκαν στης Αρκαδιάς τον πλάτανο. Αρκαδιά λεγόταν κατά την περίοδο του Μεσαίωνα και μέχρι τα χρόνια του Όθωνα η Κυπαρισσία. Κοντά στην είσοδο του Φράγκικου Κάστρου της βρίσκεται ο Πλάτανος της Αρκαδιάς, ένα από τα πιο πολυτραγουδισμένα δέντρα του Μοριά, ενώ ο πιο όμορφος δρόμος της Άνω Πόλης πήρε το όνομα της Ελένης Χαμέρη. «Μωρέ στης Αρκαδιάς στης Αρκαδιάς τον πλάτανο κυρά Λένη, Ελένη ζηλεμένη κάθετ’ ο κατής και κρένει».