Κυριακή 15 Απριλίου 2018

Λουμπαδιάρης και Κέρκυρα


Μεγάλη Παρασκευή 
Εδώ και χρόνια κάθε Μεγάλη Παρασκευή βράδυ ακολουθούμε την περιφορά του Επιταφίου που ξεκινάει από το μικρό και γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη στον λόφο του Φιλοπάππου.
Σα λέξη πάντα με μπέρδευε. Μου θύμιζε τη φράση "πάππου προς πάππου", ε και κάτι ανάλογο θα σημαίνει, έλεγα, ο λόφος Φιλοπάππου. Έβαζα με το μυαλό διάφορα πως δηλαδή ο λόφος ήταν αγαπημένο στέκι υπερηλίκων ή πως ο ίδιος o λόφος υπήρξε, άγνωστο πώς, αρκετά φιλικός με παππούδες και γιαγιάδες. Τη δεκαετία του 70, πηγαίναμε σχεδόν κάθε Κυριακή που ο καιρός ήταν καλός και μαζευόμασταν συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, μια πόλη ολόκληρη με φαγητά τυλιγμένα σε πετσέτες, εφημερίδες και περιοδικά να διαβάζουν οι μεγάλοι κι εμείς μπάλες τα αγόρια, σχοινάκια τα κορίτσια και να πω την αμαρτία μου ντρεπόμουν να ρωτήσω γιατί βάφτισαν έτσι τον λόφο και μου φαινόταν φυσικό πως αφού όλοι το λέγαν και το ξαναλέγαν, δεν μπορεί κάτι θα ήξεραν. Νομίζω φαντάζεστε τι έψαξα αμέσως όταν οι γονείς μου αγόρασαν με δόσεις την πρώτη εγκυκλοπαίδεια.
Δεν περίμενα πως Φιλόπαππος ήταν όνομα και μάλιστα κάποιου κοσμοπολίτη της αρχαιότητας που άκουγε σε άλλα τέσσερα τουλάχιστον. Γάιος Ιούλιος Αντίοχος Επιφανής Φιλόπαππος και τα δύο ονόματα τα κληρονόμησε μαζί με μια μεγάλη περιουσία από τον παππού του, βασιλιά Αντίοχο Δ΄ τον Επιφανή, βασιλιά της ελληνιστικής αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, αλλά… το μυστήριο δε λύθηκε. Γιατί Φιλόπαππος;
Πάντως ο λόφος Μουσών τελικά πήρε το όνομά του, επειδή στην κορυφή στήθηκε ταφικό μνημείο προς τιμή του Φιλοπάππου από τα δυο του αδέρφια που επιβλέπανε το έργο αλλά με έξοδα της πόλης των Αθηνών γύρω στο 114 με 116 μ.Χ.
Οι κακές γλώσσες του καταμαρτυρούν ότι με την τεράστια περιουσία του και τις δωρεές του στην πόλη έγινε ύπατος και με τις διασυνδέσεις του με τη Ρώμη δεν τον πείραζε κανένας. Μάλιστα, κατάφερε το ακατόρθωτο, να παρακάμψει την ιερή παράδοση των αρχαίων Αθηναίων που δεν επέτρεπαν να γίνουν ταφές στα ιερά υψώματα, όπως ήταν ο Λόφος των Μουσών.
Στον ίδιο λόφο, αλλά όχι στην κορυφή, χτίστηκε περίπου εφτά αιώνες μετά το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου, αλλά το προσωνύμιο του Αγίου δόθηκε το 1658, παραμονή της γιορτής του. Ο Αγάς των Αθηνών ονόματι Γιουσούφ ξεκουραζόταν στο σπιτάκι του στον λόφο της Ακρόπολης και πιο συγκεκριμένα στα Προπύλαια. Χάζευε τη θέα και ίσως είχε μαζέψει και φίλους να απολαύσουν μαζί μια ακόμη υπέροχη μέρα με καλό φαγητό και ποτό, όταν το μάτι του έπεσε ακριβώς απέναντι, στον λόφο του Φιλοπάππου και είδε κόσμο μαζεμένο στο εκκλησάκι. Ρώτησε κι έμαθε τι γιόρταζαν, αλλά αμέσως του μπήκαν ιδέες. Διέταξε έναν πυροβολητή να σημαδεύει με μία λουμπάρδα τον κόσμο που είχε μαζευτεί απέναντι. Ακούστηκε ένα μεγάλο μπαμ και όλοι που είχαν μαζευτεί στο πανηγύρι του αγίου στου Φιλοπάππου γύρισαν και κοιτούσαν να καταλάβουν πώς έγινε τόσο μεγάλη καταστροφή στον βράχο της Ακρόπολης. Ένας κεραυνός είχε τινάξει στον αέρα την πυριτιδαποθήκη και το πολυβολείο των Προπυλαίων σκοτώνοντας τον αγά, την οικογένειά του και τους πυροβολητές. Έτσι, η εκκλησία γλίτωσε από τη λουμπάρδα και ο Άγιος ονομάστηκε Λουμπαρδιάρης.

Τον φωταγωγημένο βράχο της Ακρόπολης κοιτούν οι πιστοί που ακολουθούν και σιγοψέλνουν. Κι αν είναι κάποιος σκαρφαλωμένος εκεί ψηλά Μεγάλη Παρασκευή βράδυ, θα δει την περιφορά τριών Επιταφίων, του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη, της Αγίας Σοφίας της Ακροπόλεως και της Αγίας Μαρίνας κάτω από το Αστεροσκοπείο.

Μεγάλο Σάββατο
Περπατάς στην άκρη του δρόμου και προσγειώνεται μπροστά σου φαρδύ πλατύ κανάτι που σπάει. Περνούν βασανιστικά αργά τα κλάσματα του δευτερολέπτου που μόνο κοιτάς τα κομμάτια και αναρωτιέσαι, πριν προλάβεις να κοιτάξεις ψηλά και να ανακαλύψεις τελικά από πού σου ήρθε η βολή και ποιος σε έχει βάλει στο μάτι…
Τι φαντάζεσαι;
1. 33,33% με σημαδεύει ένοικος του τρίτου, φανατικός του Βασίλη Καρρά κι έχω μια περιέργεια ποιο τραγούδι προκάλεσε τόση ταραχή
2. 66,66% παίζω (χωρίς να το ξέρω) κομπάρσος στο ριμέικ της ταινίας «Η θεία απ’ το Σικάγο» κι έχω μια περιέργεια ποια θα παίξει τη Γεωργία Βασιλειάδου
2. 0,01% είμαι στην Κέρκυρα Μεγάλο Σάββατο μετά την πρώτη Ανάσταση και βρέχει μπότηδες, τα πήλινα κανάτια με το στενό στόμιο και τα δυο χερούλια στο πλάι για να τα μεταφέρεις πιο εύκολα. Απαραίτητη και η κόκκινη κορδέλα, αφού το κόκκινο είναι το χρώμα του νησιού. Τα μπαλκόνια όλα είναι στολισμένα και κόσμος πολύς τραβάει φωτογραφίες, φωνάζει, γελάει, πηγαίνει, έρχεται… Και έχω μια περιέργεια πώς και προέκυψε αυτό το έθιμο.
Ο φαν του Βασίλη Καρρά δεν ήξερε τι έκανε, η Βασιλειάδου σημάδευε γαμπρούς για τις ανιψιές της, αλλά οι Κερκυραίοι γιατί;
Απαντήσεις
1. Ναι, σωστά μαντέψατε: ο φανατικός του Βασίλη Καρρά "έχει μόνο ένα ελάττωμα, ν' αγαπάει τα λάθος άτομα και πονάει η καρδιά του η ριμάδα σαν την πληγωμένη του Ελλάδα"
2. Τη θεία απ' το Σικάγο θα παίξει η ... μάλλον ο Νίκος Δένδιας που θεωρεί τη Βασιλειάδου ανώτερη της Σκάρλετ Γιόχανσον.
3. Σπάνε κανάτια στην Κέρκυρα κι έτσι ξορκίζουν το κακό, λέει η παράδοση. Σα να το βροντοφωνάζουν πως φεύγει ο χειμώνας και η φύση ξαναγεννιέται, γεμίζει λουλουδάκια ο τόπος, τα πουλάκια κελαηδούν, ανεβάζεις τα μάλλινα και πάει λέγοντας…

Το έθιμο των μπότηδων ενώνει με μια διάφανη κλωστή από τη μια τους αρχαίους Έλληνες που γιόρταζαν την αρχή της γεωργικής περιόδου πετώντας τα παλιά τους κανάτια για να γεμίσουν τα νέα με τους νέους καρπούς κι από την άλλη τους Καθολικούς της Ενετοκρατίας στο νησί που την Πρωτοχρονιά πετώντας τα παλιά τους πράγματα, πίστευαν πως ο νέος χρόνος θα τους φέρει καινούρια και καλύτερα.