Έξοδος του Μεσολογγίου (1853)
Δημιουργός: Θεόδωρος Βρυζάκης (1814-1878)
Ελαιογραφία πάνω σε ύφασμα
Διαστάσεις: 1,69Χ1,27
Εθνική Πινακοθήκη
Η σύνθεση χωρίζεται σε τρία επίπεδα.
1. Στο επάνω τμήμα, το ουράνιο, το θείο: ο Παντοκράτορας ευλογεί τους αγωνιστές, ενώ κάποιοι από τους αγγέλους τους στεφανώνουν και κάποιοι άλλοι πολεμούν στο πλευρό τους.
2. Οι αγωνιστές ορμούν μέσα από το μισογκρεμισμένο τείχος, πατούν σε μια ξύλινη γέφυρα που ενώνει την πύλη της πόλης με την απέναντι όχθη , ξεπερνούν την ανθρώπινη λογική και αποθεώνονται ως ήρωες της ελευθερίας.
3. Στο δεξί τμήμα, οι Τούρκοι ανεβαίνουν μια σκάλα που είναι στηριγμένη στο ετοιμόρροπο τείχος της πόλης, για να υψώσουν την τουρκική σημαία.
Ανάμεσα στους άντρες αγωνιστές ξεχωρίζουν γυναίκες. Άλλες ζωσμένες στα άρματα και ντυμένες ως άντρες πολεμάνε θέλοντας να δείξουν στους Τούρκους πως είναι πολύ περισσότεροι οι άντρες. Άλλες αποχαιρετούν τους αγαπημένους τους για τελευταία φορά.
Τα ρούχα των αγωνιστών είναι πεντακάθαρα, παρουσιάζονται με πολύ φωτεινό άσπρο να λαμπυρίζουν μέσα στην αντάρα των καπνών. Πριν μπουν στη μάχη πλύθηκαν και ντύθηκαν με ρούχα καθαρά σα να ετοιμάζονταν να πεθάνουν.
Οι άγγελοι πολεμούν στο πλευρό των αγωνιστών, αλλά παρά τη θεϊκή βοήθεια η μάχη θα χαθεί. Ο πόλεμος είναι ιερός. Το σχόλιο του δημιουργού: σε αυτή τη μάχη οι Έλληνες θα χάσουν, αλλά ο πόλεμος θα τους βρει νικητές.
Η γέφυρα πάνω στην οποία βρίσκονται οι αγωνιστές συμβολίζει το πέρασμα από τον κόσμο των θνητών στον κόσμο των αθανάτων ηρώων.
Με τον συνδυασμό φωτεινών και σκοτεινών χρωμάτων ο Βρυζάκης σαν να απεικονίζει τον πόλεμο ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι.
Ο Νικόλαος Κασομούλης έγραφε 15 χρόνια μετά την Έξοδο:
"Τι είδους άνθρωποι ήταν εκείνοι οι ήρωες; Τι είδους ήρωες ήταν εκείνοι οι άνθρωποι;"
Γ.Γ. (12/2/2017)
