Ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά
έργα που ενέπνευσε η εθνεγερσία σε ξένους γλύπτες και ζωγράφους, είναι η
«Ελληνοπούλα», επιτύμβιο άγαλμα που σμίλεψε, για τη μνήμη του ήρωα Σουλιώτη
πολέμαρχου Μάρκου Μπότσαρη ο Γάλλος γλύπτης «Δαβίδ από την Αγγέρη» (Pierre-Jean
David d’ Angers). Ο David
d'Angers παρακολουθούσε με θαυμασμό τους αγώνες και μάθαινε για τους ήρωες
της Ελληνικής Επανάστασης για την ελευθερία. Όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του
Μπότσαρη, βαθιά συγκινημένος, θέλησε να αφιερώσει μνημείο γλυπτό στη μνήμη του.
Επί ημέρες, μάλιστα, προσπαθούσε να βρει πώς θα ήταν αυτό το άγαλμα.
«Μόλις
πληροφορήθηκα τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη αποφάσισα να φτιάξω μνημείο για
χάρη του... Πρόσμενα την έμπνευση. Μια μέρα, καθώς έκανα τον περίπατό μου κοντά
σ’ ένα κοιμητήριο, είδα μια παιδούλα γονατιστή πάνω σ’ έναν τάφο να συλλαβίζει,
με οδηγό το δάχτυλό της, τη χαραγμένη επιγραφή. Αυτό θα είναι το θέμα της
συνθέσεώς μου, σκέφθηκα...».
Ήταν πολλοί αυτοί που αντέδρασαν
στην ιδέα να φτιαχτεί άγαλμα για τον Μπότσαρη και μεταξύ αυτών ξεχώριζε ο ίδιος
ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Ι΄, ο
οποίος δεν ήθελε να φιλοτεχνηθεί έργο για «επαναστάτη», όπως χαρακτήριζε τον
ήρωα. Ο καλλιτέχνης όμως
επέμεινε στην αρχική του πρόθεση και τελικά πραγματοποίησε ολοκλήρωσε το έργο
του. Για πρώτη φορά το γλυπτό εκτέθηκε το 1827, σε έκθεση των Παρισίων,
προκαλώντας τον γενικό θαυμασμό. Όλοι έλεγαν ότι επρόκειτο για αριστούργημα,
ενώ ο ίδιος ο καλλιτέχνης το ονόμαζε «λατρευτό παιδί» του. Ίδια θερμή υποδοχή
συνάντησε το έργο αυτό και επτά χρόνια αργότερα, το 1834, όταν εκτέθηκε ξανά
στους φιλότεχνους και στο ευρύ κοινό.
Ο Έλληνας λόγιος Μιχαήλ Σχινάς πρότεινε στον Όθωνα να
γίνει το μνημείο αυτό ελληνικό και να διακοσμήσει, σε ένα νέο ενταφιασμό των
οστών του, το μνήμα του Μάρκου Μπότσαρη στο Μεσολόγγι.
Πράγματι, με διαταγή της
Αντιβασιλείας προς τη Γραμματεία Εξωτερικών, ζητήθηκαν πληροφορίες από την
ελληνική πρεσβεία στο Παρίσι για το έργο και τον Μάρτιο του 1834 ο γραμματέας
Εξωτερικών Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος αναφέρει ότι, σύμφωνα με πληροφορίες από το
Παρίσι, ο γλύπτης της «Ελληνοπούλας», ή και αλλιώς ονομαζόμενης «Κόρης του
Μπότσαρη», είχε εκφράσει πρόθεση-επιθυμία να προσφέρει το περίφημο αυτό έργο
του ως δώρο στην Ελλάδα.
Η Ελληνοπούλα φτάνει
με το γαλλικό πλοίο Αχιλλεύς στο
Ναύπλιο και τον Ιανουάριο του 1835 μεταφέρεται στον τόπο της ταφής του ήρωα στο
Μεσολόγγι. Εκεί παραμένει προς φύλαξη στο σπίτι χήρας Μεσολογγίτη λογίου.
Στον David d'Angers απονέμεται, τιμής
ένεκεν, ο αργυρούς σταυρός του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος.
Μετά από πολλές καθυστερήσεις, στις 18 Οκτωβρίου 1838 πραγματοποιείται
η τελετή τοποθετήσεως του γλυπτού της «Κόρης» στον τάφο του Μάρκου Μπότσαρη, με
εγκαίνια παράλληλα του Τύμβου των Ηρώων του Μεσολογγίου.
Κατά την εκταφή μάλιστα των λειψάνων του ήρωα βρέθηκε και
το φονικό βόλι με το οποίο είχε χτυπηθεί στο κεφάλι, τη μοιραία νύχτα της 8ης
Αυγούστου του 1823, σε καταδρομική επιχείρηση εναντίον των Τούρκων στο
Καρπενήσι.
Το 1843, στο γενικότερο κλίμα δυσαρέσκειας που υπήρχε
εναντίον του Όθωνα, μερικοί αντιβασιλικοί στο Μεσολόγγι, για να εκδικηθούν τον
Δημήτριο Μπότσαρη, γιου του Μάρκου Μπότσαρη, επειδή τον θεωρούσαν βασιλόφρονα επέδραμαν
κατά του τάφου του νεκρού πατέρα του. Με ασυγκράτητη βιαιότητα τον ανέσκαψαν
και σκόρπισαν τα κόκαλά του. Και για να συμπληρώσουν τη βεβήλωσή τους,
«τραυμάτισαν» στο πρόσωπο και το γλυπτό που είχε τοποθετηθεί στον τάφο του.
Το 1852 το είδε ο David d'Angers
έτσι τραυματισμένο και στενοχωρήθηκε ιδιαίτερα μαθαίνοντας ότι οι ζημιές
προκλήθηκαν από ελληνικά χέρια. Την επόμενη χρονιά πέθανε και δεν πρόλαβε να
αποκαταστήσει τις φθορές.
Αργότερα όμως το γλυπτό μεταφέρθηκε στο Παρίσι, όπου οι
μαθητές του David
d'Angers έκαναν τις κατάλληλες επεμβάσεις για
την αποκατάσταση των ζημιών και των φθορών. Τελικά το άγαλμα επαναφέρθηκε στην
Ελλάδα και τοποθετήθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, ώστε να είναι προφυλαγμένο
από πιθανή νέα βεβήλωση και από φθορά λόγω καιρικών μεταβολών.
Αντίγραφό του, που τοποθετήθηκε στο
μνημείο του Μάρκου Μπότσαρη στο Μεσολόγγι, το 1915, είναι έργο του γλύπτη Γεωργίου
Μπονάνου που έγινε με χορηγία του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Πηγή: http://www.istoria.gr/
