Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2007

Η γέννηση του "ανθρωποφαγικού" μύθου

Το γεγονός ήταν πως κάποιοι από τους Ινδιάνους της Βραζιλίας, οι ενήλικοι της Turinamba, έτρωγαν ανθρώπινο κρέας, κυρίως των εχθρών τους σε τελετουργικές περιστάσεις.

Το 1505 κυκλοφορεί μια γερμανική ξυλογραφία με τίτλο «Το νησί και οι άνθρωποι, οι οποίοι ανακαλύφθηκαν από το χριστιανό βασιλιά της Πορτογαλίας ή τους υπηκόους του». Απεικονίζει έναν άγριο Βραζιλιάνο να καταβροχθίζει ένα ανθρώπινο χέρι.
Παρέχεται όμως η εσφαλμένη εντύπωση πως όλοι ανεξαιρέτως οι Ινδιάνοι τρέφονται με ανθρώπινο κρέας καθημερινά μάλιστα και πολύ σύντομα οι κάτοικοι μιας ολόκληρης ηπείρου χαρακτηρίζονται «κανίβαλοι».[1]
Καθώς η δοξασία απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την πραγματικότητα, είναι εύκολο να τραβήξει επάνω της στοιχεία που χρειάζεται, για να περάσει ανεπαίσθητα στην περιοχή του μύθου. Μόνο όταν οι μύθοι, καθώς η αλήθεια, εξαρτώνται από αποδείξεις, είμαστε ασφαλείς. Οι μύθοι όμως, αντίθετα από τις αλήθειες, αποτελούν το θρίαμβο της ευπιστίας πάνω στην απόδειξη.[2]
Παρακολουθώντας, λοιπόν, εικόνες όπως «Το νησί και οι άνθρωποι, οι οποίοι ανακαλύφθηκαν από το χριστιανό βασιλιά της Πορτογαλίας ή τους υπηκόους του» φυσικά δε θα γίνουμε μάρτυρες μιας πραγματικότητας αλλά της εξέλιξης πεποιθήσεων, νοοτροπιών, συναισθημάτων και ιδεών.

(Στοιχεία από: BURKE PETER, Αυτοψία, Οι χρήσεις των εικόνων ως ιστορικών μαρτυριών, μτφρ. Αντρέας Π/ Ανδρέου, Μεταίχμιο, Αθήνα 2003)

[1] Peter Burke, ό. π. σ.160
[2] Άλκης Αγγέλου, ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Το χρονικό ενός μύθου, Εστία, Αθήνα 1997, σ. 23