Ξενάγηση στον Βύρωνα

Εξερεύνηση νο3 Πέμπτη πρωί και ο καιρός μας έκανε το χατίρι. Μια δράση που την περίμεναν τα παιδιά της πέμπτης πώς και πώς και την είχαμε ήδη αναβάλει μια φορά. Η διαδρομή απλή. Βγαίνουμε από την είσοδο του μεσαίου προαυλίου και περπατάμε την οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Την ξενάγηση την κάνουν τα οδωνύμια. Οδός Κωνσταντίνου Παλαιολόγου: ο τελευταίος αυτοκράτορας. Όλοι οι κάθετοι δρόμοι που συναντούμε έχουν σχέση με τα μαθήματα Ιστορίας που κάνουμε φέτος. Οδός Ταταούλων: τα Ταταύλα είναι η ιστορική συνοικία της Πόλης στην περιοχή Πέραν. Σημερινό όνομα: Κουρτουλούς, όπως το τουρκικό φορτηγό πλοίο που μες στην Κατοχή έκανε το δρομολόγιο Κωνσταντινούπολη Πειραιάς φέρνοντας τρόφιμα για τους Έλληνες που υπέφεραν από πείνα. Η βοήθεια έρχεται από κει που δεν το περιμένεις. Οδός Βοσπόρου: ο πορθμός ανάμεσα Προποντίδα και Εύξεινο Πόντο. Ο επόμενος παράλληλος είναι η οδός Προποντίδος. «Κύριε, εκεί μένει η νονά μου. Να αλλάξουμε διαδρομή;» Οδός Επταλόφου: επειδή η Πόλη ήταν κτισμένη σε 7 λόφους, όπως κι η Ρώμη. Πλατεία Βυζαντίου: «Κύριε, εδώ παίζουμε το απόγευμα». Όσα παιδιά έχουν φέρει φωτογραφικές παίρνουν πλάνα από τη βόλτα μας. Μια κυρία βγαίνει στο μπαλκόνι και πιάνουμε συζήτηση.. Οδός Καλλιπόλεως: η Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης. Σημερινό όνομα: Γκελίμπολου. Εντάξει, δεν άλλαξαν και πολύ τα ονόματα οι Τούρκοι. Οδός Πριγκιποννήσων: Εντάξει, χτες κάναμε το μάθημα για τον Ρωμανό τον Δ΄ τον Διογένη που έχασε τη μάχη στο Ματζικέρτ και αφού τον τύφλωσαν, τον εξόρισαν στην Πρώτη, ένα από τα 9 νησάκια που συνήθιζαν να εξορίζουν πρίγκιπες και βασιλιάδες. Οδός Σαμφούντος: «Κύριε, εγώ εδώ μένω, θα σας δείξω το σπίτι, να εκείνο το μπαλκόνι». Αρχαίο όνομα: Αμισός. Σημερινό: Σάμσουν. Είπαμε οι Τούρκοι δε βρήκαν εντελώς νέα ονόματα για τις πόλεις. Οδός Κωνσταντινουπόλεως: «Κύριε, όλα τα ονόματα έχουν σχέση με τη βυζαντινή ιστορία που κάνουμε φέτος». «Γιατί πιστεύετε ότι έγινε αυτό;» «Ήρθαν πρόσφυγες Βυζαντινοί». «Αυτοί που έδωσαν ονόματα στους δρόμους τρελαίνονταν να διαβάζουν βυζαντινή ιστορία». «Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη». «Σωστά», συμπληρώνω, «και από την Ανατολική Θράκη γενικότερα. Γι’ αυτό και ο συνοικισμός ονομαζόταν Βυζάντιον». Δεύτερη στάση στα σκαλάκια του κινηματοθεάτρου της πόλης μας. Διαβάζουμε την πινακίδα: Νέα Ελβετία. Όπως και η οδός. «Αυτή η περιοχή ονομάζεται Νέα Ελβετία, επειδή είχε πολλά δέντρα, θύμιζε ελβετικό τοπίο και μάλιστα ήθελαν να χτίσουν εδώ σανατόριο, μιας κι ένα κορίτσι που έπασχε από φυματίωση, έγινε καλά εξαιτίας του καλού κλίματος και του καθαρού αέρα». Κατηφορίσαμε τη Χρυσοστόμου Σμύρνης, τον αρχαιότερο δρόμο της πόλης μας. Είδαμε πού τοποθετήθηκε η μεγάλη γεννήτρια ρεύματος το 1924. Μιλήσαμε για την «Προσφυγοπούλα», το πρώτο λεωφορείο, που ερχόταν από το Μοναστηράκι και ήταν «γκαζοζέν», καμιά σχέση με την γκαζόζα. Καταλήξαμε στην πλατεία του Αγίου Λαζάρου (Ελευθερίου Βενιζέλου λέγεται, αλλά έτσι τη λένε όλοι). Μιλήσαμε για τον Λόρδο Βύρωνα και συζητήσαμε τι μπορεί να κάνει κάποιους να μουντζουρώνουν την ομορφιά. Να καταστρέφουν αγάλματα, να βρωμίζουν πλατείες και ν’ αφήνουν σπίτια παλιά και όμορφα να ρημάζουν και τελικά να πέφτουν. Χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες: Η πρώτη άκουσε ιστορίες για ανθρώπους που έζησαν στον Βύρωνα. Ο Λάζαρος ο Μαραθωνοδρόμος, ο Θεός με το μισό κορμί και τα κάτσπρα γένια, το άλογο που τελικά ήταν γυναίκα, ο Αποστόλης ο Νάνος και ο Στελάρας ο Ατιτόλαδος... Η δεύτερη διάβασε το τελευταίο σημείωμα από το ιστορικό περίπτερο που υπήρχε στην πλατεία. Η τρίτη φωτογράφισε τα μαγαζιά που υπάρχουν σήμερα στην πλατεία και τα σύγκρινε με αυτά που υπήρχαν στην Παλαιά Αγορά, ενώ είδαν και το τελευταίο κομμάτι που απέμεινε. Βγαίνοντας από την πλατεία συναντήσαμε μαγαζί λίγο μικρότερο από σούπερ μάρκετ και λίγο μεγαλύτερο από περίπτερο, το οποίο το σηκώσαμε στον αέρα κι ανακαινίσαμε την πραμάτεια του. Τέλος, ένα λουκούλλειο δείπνο σβήνει με ένα υπέροχο γλυκό. Βρέθηκε στον δρόμο μας μια παιδική χαρά και μπορείτε να φανταστείτε τη συνέχεια... Την άλλη μέρα στην τάξη συνεχίσαμε να μιλάμε για την πόλη μας, τον Βύρωνα. «Του χρόνου, θα ξανακάνουμε αυτή τη βόλτα με άλλο θέμα. Θα μιλήσουμε για την Κατοχή και την Αντίσταση». Τους είπα μερικά λόγια για το «μπλόκο του Βύρωνα», γι’ αυτόν που προσπάθησε να διαφύγει σκαρφαλώνοντας τα κάγκελα του Μοργκεντάου, για τον 17χρονο που σώθηκε από θαύμα, τα «χωνιά» που μετέδιδαν ειδήσεις και ειδοποιούσαν όποτε έρχονταν Γερμανοί και άλλα από τα προσεχώς… «Ξέχασα να σας πω πως εκείνη τη δύσκολη εποχή οι άνθρωποι έπαιρναν ένα δελτίο και με αυτό έπαιρναν φαγητό από το συσσίτιο και μάλιστα, όταν κάποιος πέθαινε… όχι αυτό δεν πρέπει να το πω». «Πείτε το, κύριε» «…όταν κάποιος πέθαινε… δεν τον έθαβαν επίσημα στο νεκροταφείο, επειδή έπρεπε να παραδώσουν το δελτίο και… αφήστε το καλύτερα… θα το μάθετε του χρόνου που δε θα είστε τόσο μικροί…» «Κύριε…» Εντάξει, τελικά με τα πολλά το είπα κι αυτό… 12/4/2025

Η Νέδουσα του Νικηταρά

Εξερεύνηση νο2 Ίσως να μην είναι η ομορφότερη διαδρομή της Ελλάδος. Σίγουρα είναι όμως στο top 10. Καλαμάτα – Σπάρτη ακολουθώντας την παλιά επαρχιακή οδό του Ταϋγέτου. Οι αρχαίοι Έλληνες τον έλεγαν Ταλετό και οι Βυζαντινοί Πενταδάχτυλο. Αλλάζουν με τον καιρό τα ονόματα. Κρατάω έναν χαρακτηρισμό «Τρούλος του Μοριά». Ταιριάζει με την εποχή που θέλω να επισκεφτώ. Τουρκοκρατία και Επανάσταση. Στο μέσο της διαδρομής χάνομαι ανάμεσα σε χαράδρες, ρουμάνια και ρέματα. Ψάχνω το χωριό όπου γεννήθηκε ένας από τους πιο αγαπημένους μου ήρωες. Ο Νικηταράς. Νέδουσα. Το μέρος έρημο. Μια πλατεία που κρέμεται σαν μπαλκόνι ψηλά στον βορειοδυτικό Ταΰγετο. Η προτομή του ήρωα, το καφενείο, λίγα σπίτια και η εκκλησία, η Αγία Αικατερίνη. Τρυπώνω τον φακό ανάμεσα στα ξύλινα κάγκελα και προσπαθώ να αποτυπώσω όσο περισσότερο χώρο μπορώ από το σπίτι του Νικηταρά. Μια σκιά περνάει δίπλα μου. Νιώθω την απόκοσμη αύρα της να αλλοιώνει το πλάνο. Πριν προλάβω να δω αν είναι αληθινή, έχει χαθεί. Πιάνω κουβέντα με τον ένα και μοναδικό θαμώνα του καφενείου. Ρωτάω αν είναι επισκέψιμο το σπίτι όπου γεννήθηκε ο ήρωας. Δεν παίρνω απάντηση. Το βλέμμα μου ακολουθεί τον ήχο των κλειδιών. «Ακολούθησέ με», ψιθυρίζει η απόκοσμη σκιά και την ακολουθώ… 10/4/2025

Η γη γελάει με λουλούδια.

Ήθελα δυο βήματα ακόμη για ν' ανέβω στο πεζοδρόμιο κι έπεσε το βλέμμα μου τυχαία πάνω σε αυτό το ξέθωρο ροζ της μολόχας. Η γη γελάει με λουλούδια. Σίγουρα... 4/4/2025

Μουσείο Μαρία Κάλλας

Πλατεία Μητροπόλεως και στο βάθος ο Ιερός Βράχος. Από το μπαλκόνι του (πολύ καινούριου) Μουσείου Μαρία Κάλλας... 4/4/2025

Αρχαία Μεσσήνη 2

Η λύση του γρίφου "εξερεύνηση νο1" Ταφικό μνημείο. Πρωτοτυπία στη μορφή Άριστη διατήρηση Κατασκευάστηκε στα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. για 8 μέλη αριστοκρατικής μεσσηνιακής οικογένειας. Αν και συλημμένοι οι τάφοι βρέθηκαν γεμάτοι κοσμήματα. Η ασυνήθιστα κωνική στέγη καταλήγει σε κορινθιακό κιονόκρανο φορέα χάλκινου έργου. 29/3/2025

Αρχαία Μεσσήνη

Εξερεύνηση νο1 Το 371 π.Χ. συνέβη κάτι μοναδικό. Έχασαν στη μάχη των Λεύκτρων της Βοιωτίας οι -μέχρι τότε θεωρούμενοι- αήττητοι Σπαρτιάτες από τους Θηβαίους του Επαμεινώνδα, ο οποίος σε αυτή τη μάχη εφάρμοσε την τακτική της λοξής φάλαγγας. Δυο χρόνια αργότερα, το 369 π.Χ. ο Επαμεινώνδας ιδρύει μια υπέροχη πόλη στους προποδες του όρους Ιθώμη. Ο Παυσανίας ειχε εντυπωσιαστεί από το τεράστιο σε έκταση κι εξ ολοκλήτου λίθινο τείχος της πόλης. Οι αρχαιολογικές έρευνες ξεκινησαν ηδη από το 1829. Μεχρι τώρα έχουν έρθει στο φως όλα τα δημόσια και ιερά οικοδομήματα της πόλης που είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας στη Μεσσήνη, όταν την επισκέφθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Αντωνίνου Πίου. Αγορά, ιερά, θέατρο, εκκλησιαστήριο, βαλανείο, σταδιο, ταφικά μνημεία, ρωμαϊκές επαύλεις, παλαίστρα και τόσα ακόμη... 40 λεπτά από την Καλαμάτα. Μια εξερεύνηση όλο εκπλήξεις. Έχει χαρακτηριστεί η Αρχαία Μεσσήνη ως "Πομπηία της Ελλάδας" και όσοι την έχουν επιδκεφτεί ξέρουν γιατί... Κι ένα κουίζ: Τι είναι αυτό στο βαθος αριστερά που θυμίζει παγόδα; Γ.Γ. 29/3/2025

Γκάζι

"Δρόμοι παλιοί που αγάπησα..." έλεγε ο στίχος. 13/3/2025

Ο δρόμος προς τη βιβλιοθήκη

Επειδή το σχολείο μας έχει ατέλειωτους διαδρόμους, κάτι σαν τον λαβύρινθο ένα πράγμα, βάζουμε σημάδια στους τοίχους για να μη χανόμαστε. Αν θέλουμε να φτάσουμε στη βιβλιοθήκη, πρέπει σπαραίτητα νσ περάσουμε από δω... Ιδέα: Iliana Dioleti Συνεργασία για την υλοποίηση: Despina Karageorgou 11/3/2025

Εθνικός Κήπος

Μια λατρεμένη συνήθεια είναι να κάνω βόλτες στην πόλη που αγαπώ και να μαζεύω πληροφορίες. Η ευκαιρία δόθηκε με την ξενάγηση στις ομορφιές του Εθνικού Κήπου από τον Θανάση Γιοχάλα (προγραμματισμένη από τα Γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α' Αθήνας). Λουλούδια, ηλιακό ρολόι και μια συστάδα φοινίκων μας υποδέχονται στην είσοδο του Εθνικού Μουσείου (τη μοναδική από την Αμαλίας). Οι προτομές των ηρώων και των ευεργετών, το κυπαρίσσι των 200 χρόνων, η ιτιά από τον τάφο του Νσπολέοντα, το Βοτανικό Μουσείο, η βιβλιοθήκη - ησυχαστήριο του Όθωνα και της Αμαλίας, η πλούσια πανίδα, ο ζωικός θησαυρός... Οι φοίνικες μοιάζουν πολύ με αρχαίους ελληνικούς κίονες με το στέμμα στην κορυφή τους. Σημειώνω στα γρήγορα αυτά που ακούω και βλέπω. Πώς μεταφέρθηκαν τόσα δέντρα εδώ; Ποιοι χρηματοδότησαν και ποιοι έφτιαξαν τα γλυπτά; 9/3/2025

Ένας γρίφος από τα ΓΑΚ

Αυτή η ζωγραφιά υπάρχει στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Οι ιστορικοί που ήρθαν χτες στην πέμπτη τάξη για να παρουσιάσουν το έργο των ΓΑΚ τέλειωσαν την παρουσίασή τους με ένα κουίζ. "Αυτή η ζωγραφιά έγινε το καλοκαίρι του 1911 από μια μαθήτρια του Διδασκαλείου της Πάτρας. Τι δείχνει;" "Μου θυμίζει τα σκίτσα του Μικρού Πρίγκιπα", είπε η Φ. "Αυτό σκέφτηκα κι εγώ", είπε ο Μ. "Ένα κατσαρολάκι με γάλα", είπε ο Κ. "Όχι". Παίρνω το σοβαρό μου ύφος. "Ένα κουνελάκι λίγα δευτερόλεπτα πριν γίνει στιφάδο". "Κύριε..." "Ούτε" Λοιπόν δεν πάει το μυαλό σας τι δείχνει η εικόνα. Σχολική τσάντα. 6/3/2025