Νύχτα και ομίχλη

Το πιο δύσκολο ήταν να κοιτάς, αλλά όχι… είχε συνηθίσει να προσπερνά την αθλιότητα, μόνο εστίαζε στο κενό.

Δεν άντεχε τα πτώματα που είχαν στοιβαχτεί έξω από τους λάκκους, αλλά δεν τα έβλεπε. Μόνο την πρώτη φορά τα είδε, άρχισε να σκέφτεται κι αυτό από μόνο του τράβηξε όλη τη δύναμη που είχε μείνει στα χέρια.  Τον έκανε ορατό στους δεσμοφύλακες.

«Νύχτα και ομίχλη». Έτσι τους έλεγαν τους κρατούμενους σαν αυτόν. Η επιχείρηση ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1941 με διαταγή του Χίτλερ. Με το κεφάλι έτοιμο να εκραγεί φυγαδεύτηκε νύχτα από τα κρατητήρια για άγνωστο προορισμό. Τους είπαν πως προορισμός τους ήταν η Γερμανία. Μια κομψή λέξη, για να μην πεις «θάνατος». Του ήταν αδιάφορο. Ίσως αυτό το τέλος να ήταν η λύτρωση.

Το σχέδιο του Χίτλερ; Όλοι οι κρατούμενοι «Νύχτα και ομίχλη» να εξαφανιστούν και να μην μπορεί να τους βρει κανείς. Ούτε δίκες ούτε εκτελεστικό απόσπασμα ούτε χαρτιά… απλά να χαθούν μια νύχτα στην ομίχλη.

Σκέψεις και συναισθήματα πετούσαν γύρω τους μέσα στο βαγόνι που τους μετέφερε από το άγνωστο κρατητήριο στο άγνωστο στρατόπεδο.

Το πιο δύσκολο ήταν να ακούς τους άλλους κρατούμενους να σωριάζονται στο έδαφος και η τελευταία διαμαρτυρία τους μια πνιχτή προσπάθεια να ανασάνουν, αλλά όχι… είχε συνηθίσει να απομονώνει τη φρίκη, μόνο ησυχία υπήρχε.

Το σχέδιο στα γερμανικά είχε δύο αρχικά Νι «Nacht und Nebel» και στο στρατόπεδο οι κρατούμενοι κουβαλούσαν στην πλάτη ένα κόκκινο Νι, για να ξεχωρίζουν από τους ποινικούς με τα πράσινα σύμβολα, αλλά αυτοί θύμιζαν τον Χριστό όπως κουβαλούσε τον σταυρό του.

Το πιο δύσκολο από όλα ήταν να σκέφτεσαι και να αισθάνεσαι, επειδή σκέψεις και συναισθήματα, τα είχε αφαιρέσει όλα ο πόλεμος.

Γιώργος Γιώτης, 29/9/2018

3 στο κόκκινο

Προσωπική άποψη: Ζηλιασκοπούλου Βίκυ 

Το βιβλίο «3 στο κόκκινο» έχει ως κεντρικό πρωταγωνιστή τον Μάρκο, ο οποίος μετακομίζει στη Σύρο για να διδάξει ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο. Όμως μαζί του κουβαλάει και το τραυματικό του παρελθόν που έχει επηρεάσει την ψυχική του υγεία σε τόσο μεγάλο βαθμό που η καθημερινότητα του κατακλύζεται από παραισθήσεις. 

Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου παρακολουθούμε τη ζωή του Μάρκου στο νησί και οφείλω να ομολογήσω ότι με μπέρδεψε αρκετές φορές σχετικά με το τι είναι αληθινό και τι ψευδαίσθηση. Υπήρχαν κάποιες σκηνές που ήταν φανερό ότι πρόκειται για παραισθήσεις οι οποίες μάλιστα ήταν δοσμένες με πολύ περιγραφικό τρόπο. Ειδικά στην πρώτη τέτοια σκηνή που δεν ήξερα τι συμβαίνει μπερδεύτηκα αρκετά, ο συγγραφέας δημιούργησε μια σκηνή σαν από εφιάλτη και μάλιστα η περιγραφή ήταν τόσο καλή και έντονη που ήταν σαν να παρακολουθούσα ταινία. Υπήρχαν όμως και άλλες σκηνές που όταν εκδηλώθηκαν οι πρώτες υπόνοιες ότι δεν πρόκειται για την αληθινή ζωή άλλα είναι ψευδαίσθηση ταράχτηκα.

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο εδώ

Συνέντευξη με τον Γιώργο Γιώτη Από Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών 6 - Σεπτέμβριος 20, 2018

Ρωτάει η Βίκυ Ζηλιασκοπούλου

Σήμερα στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών θα γνωρίσουμε τον κ. Γιώργο Γιώτη, συγγραφέα του βιβλίου «3 στο κόκκινο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΣΔ.

Συνέντευξη

Καλησπέρα κ. Γιώτη, ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μας διαθέτετε. Το βιβλίο σας «3 στο κόκκινο» είναι το πρώτο σας μυθιστόρημα που εκδίδεται. Πώς νιώσατε όταν το κρατήσατε για πρώτη φορά τυπωμένο στα χέρια σας;

Γ.Γ.: Η ιστορία του Μάρκου Πολίτη που γυρνούσε στο μυαλό μου για μήνες βρισκόταν επιτέλους μπροστά μου σελιδοποιημένη και με ένα εξώφυλλο πολύ ταιριαστό με την υπόθεση του βιβλίου. Ήταν πολύ δυνατό το συναίσθημα. Ένιωσα απερίγραπτη χαρά αλλά και ευγνωμοσύνη σε όσους πίστεψαν αυτό το βιβλίο και βοήθησαν ο καθένας με τον τρόπο του να εκδοθεί. Το ίδιο όμορφα όμως ένιωσα, όταν έβαλα την τελευταία τελεία του μυθιστορήματος στις 31 Δεκεμβρίου 2017, τέσσερις ώρες πριν αλλάξει ο χρόνος.

Ολόκληρη η συνέντευξη εδώ

Συμπτώσεις και τυχαία συμβάντα;

Κάποιοι λένε πως τα γεγονότα είναι κρίκοι από μια αλυσίδα και το ένα φέρνει το άλλο.

17 Σεπτεμβρίου 1920 (με το παλιό ημερολόγιο)

Ο βασιλιάς Αλέξανδρος έβγαινε από το θερινό του ανάκτορο και έκανε την πρωινή βολτίτσα του στο δάσος του Τατοΐου. Όχι ο αρχαίος Αλέξανδρος, που ρωτούσαν οι ναυτικοί τη γοργόνα «ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος», όχι αυτός, ο άλλος, ο νεώτερος. Γιος του Κωνσταντίνου κι εγγονός του Γεωργίου.

Ο σκύλος του βασιλιά, ένας Γερμανικός ποιμενικός που άκουγε στο όνομα Φριτζ καυγάδιζε με έναν από τους δύο πιθήκους – κατοικίδια του Γερμανού γεωπόνου του βασιλικού κτήματος, όταν ο Αλέξανδρος μπήκε στη μέση να τους χωρίσει.

«Επιπόλαιο το τραύμα», είπε ο Κωνσταντίνος Μέρμηγκας, μεγάλος και τρανός Καθηγητής της χειρουργικής εκείνη την εποχή.

«Μήπως θα πρέπει να το καυτηριάσετε, γιατρέ μου;» ρώτησε ανήσυχη η Ασπασία Μάνου, που δεν άντεχε να βλέπει τον βασιλέα σύζυγό της να υποφέρει.

«Μα τι λέτε; Έπλυνα τα τραύματα με οινόπνευμα και βενζίνη, συμμάζεψα τις πολτοποιημένες μάζες με γάζες εμποτισμένες στο ιώδιο και το μόνο που έχουμε πλέον να κάνουμε είναι να περιμένουμε. Ξέρετε, ο Θεός είναι μεγάλος».

«Τι εννοείτε, γιατρέ μου;» πετάχτηκε έντρομη η Ασπασία και προσπάθησε να μην καταλάβει τίποτα ο γαλαζοαίματος σύντροφός της.

«Συγγνώμη… θέλω να πω… δε χρειάζεται καυτηριασμός. Όλα θα πάνε καλά. Μην ανησυχείτε».

Οι πληγές όμως μολύνθηκαν, ο βασιλιάς ανέβασε πυρετό και στα ανάκτορα έκαναν ιατρικό συμβούλιο με επτά από τους πιο σημαντικούς γιατρούς της εποχής. Πάει ο Μέρμηγκας, τον έδιωξαν κακήν κακώς. Ανακαλύπτεται το βακτήριο του στρεπτόκοκκου στις βασιλικές πληγές, κάποιος γιατρός προτείνει ως έσχατη λύση τον ακρωτηριασμό, αλλά είναι πια αργά…

12 Οκτωβρίου 1920 (με το παλιό ημερολόγιο πάλι)

Μετά από εφτά εγχειρίσεις ένας βασιλιάς που διακρινόταν για τον ατίθασο χαρακτήρα του, τις επιτυχίες στις γυναίκες και την αγάπη του για τα γρήγορα αυτοκίνητα φεύγει από τη ζωή.

Κάποιοι λένε πως τα γεγονότα είναι κρίκοι από μια αλυσίδα και το ένα φέρνει το άλλο. Αν σπάσει ένας κρίκος, όλα αλλάζουν.

Στις εκλογές της 1^ης Νοεμβρίου 1920 σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος ως Ηνωμένη Αντιπολίτευση θα σταθεί απέναντι στο Κόμμα των Φιλελευθέρων και εκμεταλλευόμενος το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα (49,36% έναντι 50,36%) θα κατακτήσει τις υπερδιπλάσιες έδρες (260 έναντι 110) Η απώλεια δεν είναι απλώς μία ήττα ενός πολιτικού κόμματος και τα γεγονότα των επόμενων ετών το απέδειξαν με τον πιο τραγικό τρόπο.

 Όταν ένας μεγάλος ιστορικός του προηγούμενου αιώνα έλεγε πως η ιστορία είναι μια «συρροή συμπτώσεων και τυχαίων συμβάντων», διάλεξε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τον θάνατο του Αλέξανδρου. Το ότι ο βασιλιάς της Ελλάδας πέθανε το φθινόπωρο του 1920 από το δάγκωμα μιας μαϊμούς είχε, κατά τον Έντουαρντ Καρ, τόσες συνέπειες για τη χώρα του, ώστε ο Ούινστον Τσώρτσιλ πολύ αργότερα παρατηρούσε πως «διακόσιες πενήντα χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν από αυτό το δάγκωμα».

Όλα έχουν την αιτία τους ή μήπως το παρελθόν είναι μια θάλασσα από τυχαία συμβάντα; Η αλήθεια ίσως να βρίσκεται στα σύνορα των δύο απόψεων. Το σίγουρο είναι πως καμιά από τις δύο απόψεις δεν είναι αθώα.

Η λέξη «αναπόφευκτο» δε χωράει στο λεξιλόγιο ενός ιστορικού. Μπορεί η ζωή να γίνει πιο βαρετή, μουντή, συννεφιασμένη και πολύ συνηθισμένη. Δεν πειράζει. Τέτοιες λέξεις μια χαρά ταιριάζουν μόνο σε ποιήματα.

 Υ.Γ. Για όσους λατρεύουν τις προσθέσεις και τις αφαιρέσεις. To 1923 η Ελλάδα υιοθέτησε το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και η διαφορά μεταξύ των δύο ημερολογίων μετά το 1900 ήταν 13 ημέρες.

 Γιώργος Γιώτης, 17/9/2018

That's all right

1926: κάποιοι παραδοσιακοί μπλουζ στίχοι ηχογραφούνται από τον Blind Lemon.

1946: το ηχογραφεί ο Big Boy Crudup στο Σικάγο.

1954: περνάει στην ιστορία για πάντα ως το πρώτο single του βασιλιά Elvis.

1963: έρχεται και μια ακόμη σπουδαία ηχογράφηση, αυτή τη φορά από τα θρυλικά σκαθάρια για το ραδιοφωνικό πρόγραμμα 

Pop Go The Beatles.

Ο βασιλικός

Πώς είναι δυνατόν να αλλάζουν τα συναισθήματα για το ίδιο φυτό ανάλογα με την εποχή και τους ανθρώπους;

Ο λόγος για τον βασιλικό.

1.   Οι αρχαίοι Έλληνες, που ανακάλυψαν σχεδόν τα πάντα, αγνοούσαν τη συνταγή της σάλτσας πέστο. Ο λόγος; Ίσως επειδή η μυρωδιά του βασιλικού ήταν γι’ αυτούς κατάρα και τρόμαζαν τα μικρά παιδιά να αποφεύγουν το συγκεκριμένο φυτό, επειδή κάτω από τα φύλλα του κρύβονταν σκορπιοί.

2.   Οι σύγχρονοι όμως Έλληνες ζηλεύοντας γεύσεις προχωρημένες, προσπέρασαν προκαταλήψεις κι άρχισαν να βλέπουν με άλλο μάτι βασιλικούς και κουκουνάρια. Τα χρόνια περνούσαν και ο βασιλικός έγινε το φυτό του καλοκαιριού και κατέλαβε τις επτά από τις δέκα γλάστρες στις αυλές και στους δρόμους, για να σημαίνει τελικά «καλή τύχη».

3.   Οι Ρωμαίοι, όχι επειδή έχουν τ’ όνομα, αλλά ως Λατίνοι εραστές είδαν το φυτό διαφορετικά. Για την ακρίβεια ως ερωτικό φίλτρο, γιατί όπως έλεγε και μια γαλατική ψυχή «είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι».

4.   Οι Γαλάτες… αφού το έφερε η κουβέντα… όταν έκαναν τελετές εξαγνισμού χρησιμοποιούσαν μαζί με νερό πηγής απαραίτητα και βασιλικό. Τώρα και το μαγικό φίλτρο του δρυίδη Πανοραμίξ ίσως είχε μέσα λίγη εσάνς βασιλικού, αλλά πολύ δύσκολο το βλέπω να επιβεβαιωθεί κάποτε αυτή η υποψία μου.

5.   Οι Αιγύπτιοι, όταν τέλειωσαν τις πυραμίδες, έπρεπε να αρχίσουν τις ταριχεύσεις. Οπότε μέσα στα τόσα φυτά που χρησιμοποίησαν κάτω από τους επιδέσμους, όταν τύλιγαν τις μούμιες, υπήρχε και ο βασιλικός.

6.   Για τους Ινδουιστές ο βασιλικός ήταν το ιερό φυτό και για τον βασιλικό η Ινδία ήταν ο τόπος καταγωγής.

7.   Ο Μέγας Αλέξανδρος βρήκε τον βασιλικό στην εκστρατεία του στην Ινδία και φρόντισε να έρθει στην Ελλάδα.

8.   Το όνομά του φυτού; Αφού στην Ελλάδα το έφερε ένας βασιλέας, πώς αλλιώς να ονομαστεί δηλαδή;

9.   Ένας αρωματικός θάμνος τράβηξε την προσοχή της Αγίας Ελένης, της μητέρας του Μεγάλου Κωνσταντίνου, όταν έψαχνε στα Ιεροσόλυμα τον σταυρό του Χριστού. Έσκαψε στις ρίζες του και βρήκε το σύμβολο του Χριστιανισμού και για αυτό στις 14 Σεπτεμβρίου στη γιορτή της ύψωσης του Τιμίου Σταυρού μοιράζουν βασιλικό.

Σκουφά και Λυκαβηττού

Ο φωτογράφος βρέθηκε να περπατά σε μια άδεια πόλη το μακρινό 1934.

Όταν οι Ευρωπαίοι είχαν ζήσει μόνο έναν παγκόσμιο πόλεμο, που τότε ακόμα λεγόταν απλά “Μεγάλος”, ενώ τα σύννεφα ενός δεύτερου γίνονταν μέρα με τη μέρα ορατά.

Είναι πρωί. Ο γαλατάς με το κάρο του βρίσκεται στη διασταύρωση Σκουφά και Λυκαβηττού και κατευθύνεται προς την πλατεία Κολωνακίου. Πουλάει φρέσκο γάλα και γιαούρτι από αιγοπρόβατα, που συνεχίζουν να βόσκουν στη γύρω περιοχή. Απλά δε φαίνονται.

Θα περάσουν τα χρόνια και τη δεκαετία του 50 τα κάρα θα αντικατασταθούν με τρίκυκλα, αλλά τα ίδια προϊόντα θα συνεχίσουν να πωλούνται χωρίς πλαστικές συσκευασίες και ημερομηνίες λήξεως για πολλές δεκαετίες ακόμα.

Ο φωτογράφος Alfred Eisenstaedt έβαλε μέσα στο κάδρο του ένα άλογο που σέρνει το κάρο του σε μια – ξένη για μας – Αθήνα.