Ξενάγηση στον Βύρωνα

Εξερεύνηση νο3 Πέμπτη πρωί και ο καιρός μας έκανε το χατίρι. Μια δράση που την περίμεναν τα παιδιά της πέμπτης πώς και πώς και την είχαμε ήδη αναβάλει μια φορά. Η διαδρομή απλή. Βγαίνουμε από την είσοδο του μεσαίου προαυλίου και περπατάμε την οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Την ξενάγηση την κάνουν τα οδωνύμια. Οδός Κωνσταντίνου Παλαιολόγου: ο τελευταίος αυτοκράτορας. Όλοι οι κάθετοι δρόμοι που συναντούμε έχουν σχέση με τα μαθήματα Ιστορίας που κάνουμε φέτος. Οδός Ταταούλων: τα Ταταύλα είναι η ιστορική συνοικία της Πόλης στην περιοχή Πέραν. Σημερινό όνομα: Κουρτουλούς, όπως το τουρκικό φορτηγό πλοίο που μες στην Κατοχή έκανε το δρομολόγιο Κωνσταντινούπολη Πειραιάς φέρνοντας τρόφιμα για τους Έλληνες που υπέφεραν από πείνα. Η βοήθεια έρχεται από κει που δεν το περιμένεις. Οδός Βοσπόρου: ο πορθμός ανάμεσα Προποντίδα και Εύξεινο Πόντο. Ο επόμενος παράλληλος είναι η οδός Προποντίδος. «Κύριε, εκεί μένει η νονά μου. Να αλλάξουμε διαδρομή;» Οδός Επταλόφου: επειδή η Πόλη ήταν κτισμένη σε 7 λόφους, όπως κι η Ρώμη. Πλατεία Βυζαντίου: «Κύριε, εδώ παίζουμε το απόγευμα». Όσα παιδιά έχουν φέρει φωτογραφικές παίρνουν πλάνα από τη βόλτα μας. Μια κυρία βγαίνει στο μπαλκόνι και πιάνουμε συζήτηση.. Οδός Καλλιπόλεως: η Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης. Σημερινό όνομα: Γκελίμπολου. Εντάξει, δεν άλλαξαν και πολύ τα ονόματα οι Τούρκοι. Οδός Πριγκιποννήσων: Εντάξει, χτες κάναμε το μάθημα για τον Ρωμανό τον Δ΄ τον Διογένη που έχασε τη μάχη στο Ματζικέρτ και αφού τον τύφλωσαν, τον εξόρισαν στην Πρώτη, ένα από τα 9 νησάκια που συνήθιζαν να εξορίζουν πρίγκιπες και βασιλιάδες. Οδός Σαμφούντος: «Κύριε, εγώ εδώ μένω, θα σας δείξω το σπίτι, να εκείνο το μπαλκόνι». Αρχαίο όνομα: Αμισός. Σημερινό: Σάμσουν. Είπαμε οι Τούρκοι δε βρήκαν εντελώς νέα ονόματα για τις πόλεις. Οδός Κωνσταντινουπόλεως: «Κύριε, όλα τα ονόματα έχουν σχέση με τη βυζαντινή ιστορία που κάνουμε φέτος». «Γιατί πιστεύετε ότι έγινε αυτό;» «Ήρθαν πρόσφυγες Βυζαντινοί». «Αυτοί που έδωσαν ονόματα στους δρόμους τρελαίνονταν να διαβάζουν βυζαντινή ιστορία». «Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη». «Σωστά», συμπληρώνω, «και από την Ανατολική Θράκη γενικότερα. Γι’ αυτό και ο συνοικισμός ονομαζόταν Βυζάντιον». Δεύτερη στάση στα σκαλάκια του κινηματοθεάτρου της πόλης μας. Διαβάζουμε την πινακίδα: Νέα Ελβετία. Όπως και η οδός. «Αυτή η περιοχή ονομάζεται Νέα Ελβετία, επειδή είχε πολλά δέντρα, θύμιζε ελβετικό τοπίο και μάλιστα ήθελαν να χτίσουν εδώ σανατόριο, μιας κι ένα κορίτσι που έπασχε από φυματίωση, έγινε καλά εξαιτίας του καλού κλίματος και του καθαρού αέρα». Κατηφορίσαμε τη Χρυσοστόμου Σμύρνης, τον αρχαιότερο δρόμο της πόλης μας. Είδαμε πού τοποθετήθηκε η μεγάλη γεννήτρια ρεύματος το 1924. Μιλήσαμε για την «Προσφυγοπούλα», το πρώτο λεωφορείο, που ερχόταν από το Μοναστηράκι και ήταν «γκαζοζέν», καμιά σχέση με την γκαζόζα. Καταλήξαμε στην πλατεία του Αγίου Λαζάρου (Ελευθερίου Βενιζέλου λέγεται, αλλά έτσι τη λένε όλοι). Μιλήσαμε για τον Λόρδο Βύρωνα και συζητήσαμε τι μπορεί να κάνει κάποιους να μουντζουρώνουν την ομορφιά. Να καταστρέφουν αγάλματα, να βρωμίζουν πλατείες και ν’ αφήνουν σπίτια παλιά και όμορφα να ρημάζουν και τελικά να πέφτουν. Χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες: Η πρώτη άκουσε ιστορίες για ανθρώπους που έζησαν στον Βύρωνα. Ο Λάζαρος ο Μαραθωνοδρόμος, ο Θεός με το μισό κορμί και τα κάτσπρα γένια, το άλογο που τελικά ήταν γυναίκα, ο Αποστόλης ο Νάνος και ο Στελάρας ο Ατιτόλαδος... Η δεύτερη διάβασε το τελευταίο σημείωμα από το ιστορικό περίπτερο που υπήρχε στην πλατεία. Η τρίτη φωτογράφισε τα μαγαζιά που υπάρχουν σήμερα στην πλατεία και τα σύγκρινε με αυτά που υπήρχαν στην Παλαιά Αγορά, ενώ είδαν και το τελευταίο κομμάτι που απέμεινε. Βγαίνοντας από την πλατεία συναντήσαμε μαγαζί λίγο μικρότερο από σούπερ μάρκετ και λίγο μεγαλύτερο από περίπτερο, το οποίο το σηκώσαμε στον αέρα κι ανακαινίσαμε την πραμάτεια του. Τέλος, ένα λουκούλλειο δείπνο σβήνει με ένα υπέροχο γλυκό. Βρέθηκε στον δρόμο μας μια παιδική χαρά και μπορείτε να φανταστείτε τη συνέχεια... Την άλλη μέρα στην τάξη συνεχίσαμε να μιλάμε για την πόλη μας, τον Βύρωνα. «Του χρόνου, θα ξανακάνουμε αυτή τη βόλτα με άλλο θέμα. Θα μιλήσουμε για την Κατοχή και την Αντίσταση». Τους είπα μερικά λόγια για το «μπλόκο του Βύρωνα», γι’ αυτόν που προσπάθησε να διαφύγει σκαρφαλώνοντας τα κάγκελα του Μοργκεντάου, για τον 17χρονο που σώθηκε από θαύμα, τα «χωνιά» που μετέδιδαν ειδήσεις και ειδοποιούσαν όποτε έρχονταν Γερμανοί και άλλα από τα προσεχώς… «Ξέχασα να σας πω πως εκείνη τη δύσκολη εποχή οι άνθρωποι έπαιρναν ένα δελτίο και με αυτό έπαιρναν φαγητό από το συσσίτιο και μάλιστα, όταν κάποιος πέθαινε… όχι αυτό δεν πρέπει να το πω». «Πείτε το, κύριε» «…όταν κάποιος πέθαινε… δεν τον έθαβαν επίσημα στο νεκροταφείο, επειδή έπρεπε να παραδώσουν το δελτίο και… αφήστε το καλύτερα… θα το μάθετε του χρόνου που δε θα είστε τόσο μικροί…» «Κύριε…» Εντάξει, τελικά με τα πολλά το είπα κι αυτό… 12/4/2025