Μακρόνησος

Μια εικόνα χίλιες λέξεις. Μακρόνησος. Κάποτε τόπος μαρτυρίου. Βασανιστήρια, εικονικές εκτελέσεις, απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης. Τη δεκαετία του 1970 ήθελαν να κάνουν το νησί αεροδρόμιο και να το ενώσουν με το Λαύριο. Από το 1989 'εχει κηρυχθεί "ιστορικός τόπος" κι από τότε ρημάζει σαν να ήταν η "έρημη χώρα" του Έλιοτ, η "πεθαμένη γη" που βγάζει μόνο ρίγανη και θυμάρι. Είναι η "Οδός Αβύσσου αριθμός 0" του Λουντέμη. Είναι τα τρία γράμματα που είδε ο Ρίτσος "γραμμένα μ' ασβέστη στη ραχοκοκαλιά της", όταν έρχονταν με το καράβι, στριμωγμένοι οι κρατούμενοι "ανάμεσα στους μπόγους και στις υποψίες" τους. Είναι οι αρτοκλίβανοι, το διοικητήριο, το υπαίθριο θέατρο και τα μνημεία. Το "σύρμα" και η χαράδρα με τους τρελούς. Ο άντρας που υψώνει το χέρι εδώ και η γυναίκα που απαντά απέναντι στο Λαύριο. Είναι η εγκατάλειψη όλη μαζεμένη σε αυτό το γυμνό δέντρο που είδα κατηφορίζοντας προς το πλοίο. Και πίσω η θάλασσα του Κούνδουρου, του Μίκη, του Κατράκη, του Βέγγου, του Αγγουλέ, του Λειβαδίτη, του Λουντέμη και τόσων άλλων μέσα από τα μάτια του Ρίτσου: "Κι η θάλασσα του Αιγαίου είταν γαλάζια όπως πάντοτε πολύ γαλάζια, μόνο γαλάζια".