Άγιος Δημήτριος Λουμπαρδιάρης (Λόφος Φιλοπάππου)

Εδώ και χρόνια κάθε Μεγάλη Παρασκευή βράδυ ακολουθούμε την περιφορά του Επιταφίου που ξεκινάει από το μικρό και γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη στον λόφο του Φιλοπάππου.  

Σα λέξη πάντα με μπέρδευε. Μου θύμιζε τη φράση "πάππου προς πάππου", ε και κάτι ανάλογο θα σημαίνει, έλεγα, ο λόφος Φιλοπάππου. Έβαζα με το μυαλό διάφορα πως δηλαδή ο λόφος ήταν αγαπημένο στέκι υπερηλίκων ή πως ο ίδιος o λόφος υπήρξε, άγνωστο πώς, αρκετά φιλικός με παππούδες και γιαγιάδες. Τη δεκαετία του 70, πηγαίναμε σχεδόν κάθε Κυριακή που ο καιρός ήταν καλός και μαζευόμασταν συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, μια πόλη ολόκληρη με φαγητά τυλιγμένα σε πετσέτες, εφημερίδες και περιοδικά να διαβάζουν οι μεγάλοι κι εμείς μπάλες τα αγόρια, σχοινάκια τα κορίτσια και να πω την αμαρτία μου ντρεπόμουν να ρωτήσω γιατί βάφτισαν έτσι τον λόφο και μου φαινόταν φυσικό πως αφού όλοι το λέγαν και το ξαναλέγαν, δεν μπορεί κάτι θα ήξεραν. Νομίζω φαντάζεστε τι έψαξα αμέσως όταν οι γονείς μου αγόρασαν με δόσεις την πρώτη εγκυκλοπαίδεια.

Δεν περίμενα πως Φιλόπαππος ήταν όνομα και μάλιστα κάποιου κοσμοπολίτη της αρχαιότητας που άκουγε σε άλλα τέσσερα τουλάχιστον. Γάιος Ιούλιος Αντίοχος Επιφανής Φιλόπαππος και τα δύο ονόματα τα κληρονόμησε μαζί με μια μεγάλη περιουσία από τον παππού του, βασιλιά Αντίοχο Δ΄ τον Επιφανή, βασιλιά της ελληνιστικής αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, αλλά… το μυστήριο δε λύθηκε. Γιατί Φιλόπαππος;

Πάντως ο λόφος Μουσών τελικά πήρε το όνομά του, επειδή στην κορυφή στήθηκε ταφικό μνημείο προς τιμή του Φιλοπάππου από τα δυο του αδέρφια που επιβλέπανε το έργο αλλά με έξοδα της πόλης των Αθηνών γύρω στο 114 με 116 μ.Χ.

Οι κακές γλώσσες του καταμαρτυρούν ότι με την τεράστια περιουσία του και τις δωρεές του στην πόλη έγινε ύπατος και με τις διασυνδέσεις του με τη Ρώμη δεν τον πείραζε κανένας. Μάλιστα, κατάφερε το ακατόρθωτο, να παρακάμψει την ιερή παράδοση των αρχαίων Αθηναίων που δεν επέτρεπαν να γίνουν ταφές στα ιερά υψώματα, όπως ήταν ο Λόφος των Μουσών.

Στον ίδιο λόφο, αλλά όχι στην κορυφή, χτίστηκε περίπου εφτά αιώνες μετά το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου, αλλά το προσωνύμιο του Αγίου δόθηκε το 1658, παραμονή της γιορτής του. Ο Αγάς των Αθηνών ονόματι Γιουσούφ ξεκουραζόταν στο σπιτάκι του στον λόφο της Ακρόπολης και πιο συγκεκριμένα στα Προπύλαια. Χάζευε τη θέα και ίσως είχε μαζέψει και φίλους να απολαύσουν μαζί μια ακόμη υπέροχη μέρα με καλό φαγητό και ποτό, όταν το μάτι του έπεσε ακριβώς απέναντι, στον λόφο του Φιλοπάππου και είδε κόσμο μαζεμένο στο εκκλησάκι. Ρώτησε κι έμαθε τι γιόρταζαν, αλλά αμέσως του μπήκαν ιδέες. Διέταξε έναν πυροβολητή να σημαδεύει με μία λουμπάρδα τον κόσμο που είχε μαζευτεί απέναντι. Ακούστηκε ένα μεγάλο μπαμ και όλοι που είχαν μαζευτεί στο πανηγύρι του αγίου στου Φιλοπάππου γύρισαν και κοιτούσαν να καταλάβουν πώς έγινε τόσο μεγάλη καταστροφή στον βράχο της Ακρόπολης. Ένας κεραυνός είχε τινάξει στον αέρα την πυριτιδαποθήκη και το πολυβολείο των Προπυλαίων σκοτώνοντας τον αγά, την οικογένειά του και τους πυροβολητές. Έτσι, η εκκλησία γλίτωσε από τη λουμπάρδα και ο Άγιος ονομάστηκε Λουμπαρδιάρης.

Τον φωταγωγημένο βράχο της Ακρόπολης κοιτούν οι πιστοί που ακολουθούν και σιγοψέλνουν. Κι αν είναι κάποιος σκαρφαλωμένος εκεί ψηλά Μεγάλη Παρασκευή βράδυ, θα δει την περιφορά τριών Επιταφίων, του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη, της Αγίας Σοφίας της Ακροπόλεως και της Αγίας Μαρίνας κάτω από το Αστεροσκοπείο.
Γιώργος Γιώτης, 14/4/2017.